Kees en Loes zitten bij de notaris aan tafel. Ze willen hun testamenten herzien. Niet omdat die juridisch niet meer goed zijn, maar er is wat veranderd. Karel, de zoon uit het eerste huwelijk van Kees, en zijn vader zijn niet meer “on speaking terms”. Sterker nog, ze spreken elkaar al jaren niet meer.
Wanneer de notaris doorvraagt, komen er voorbeelden van dingen die niet lekker zijn gelopen. Kees had het graag anders gezien. “Maar ach”, besluit hij, “het ligt ook niet helemaal aan Karel, maar die vriendin, hè, die heeft zo’n slechte invloed. Die drijft altijd alles op de spits. Vreselijk mens! Van haar mogen we de kleinkinderen niet meer zien.” En dus komt de vraag of hij in zijn testament zijn zoon kan onterven.
Het antwoord is: ja, dat kan. Een ouder kan zijn kind onterven. Het gevolg is dat hij geen aanspraak meer kan maken op het normale erfdeel. Het kind heeft geen rol in de afwikkeling van de nalatenschap en neemt geen deel meer aan het overleg daarover. Kortom, Karel zit niet meer aan de verdelingstafel.
“Maar”, vraagt Kees, “is het dan waterdicht? Is het zeker dat hij niets meer van ons zal krijgen?” Het antwoord daarop luidt: dat hangt af van Karel.
Als Karel zich neerlegt bij de onterving in het testament, als hij berust in de onterving, dan is zijn rol uitgespeeld. Hij is aan de kant gezet door de ouder en als hij dat prima vindt en niet in verweer gaat, wordt de nalatenschap verdeeld onder de overblijvende erfgenamen.
Maar als Karel het er niet mee eens is kan hij een beroep doen op zijn legitieme portie. Hij krijgt dan recht op een geldbedrag. Dit geldbedrag is de helft van het erfdeel dat hij zou krijgen, als er geen testament was opgemaakt.
Kees en Loes hebben samen nog twee zonen gekregen.
Voor de berekening van de legitieme portie kijken we eerst wie erfgenamen zouden zijn volgens de wet: dat zijn de echtgenote en alle kinderen van Kees.
Karel zou recht hebben gehad op een/vierde deel van de nalatenschap. Zijn legitieme portie is dan een/achtste deel.
Karel moet dan wel een beroep doen op de legitieme portie binnen vijf jaar na het overlijden van Kees. Zou Karel een dag te laat zijn recht inroepen, dan is zijn beurt voorbij.
De termijn van vijf jaar is keihard, hij geldt bijvoorbeeld ook voor kinderen die pas na die vijf jaar van het overlijden horen. Dat is dan zeer spijtig, maar die hebben geen enkel recht meer.
De familie hoeft overigens niet vijf jaar in spanning te zitten. De overige erfgenamen kunnen Karel op de hoogte brengen van het overlijden en hem vervolgens een redelijke termijn stellen om een keuze te maken: of het inroepen van de legitieme of berusten in het testament. Om problemen in de toekomst te voorkomen moet dit altijd schriftelijk worden vastgelegd.
Tenslotte nog twee kanttekeningen.
1) Het is niet gezegd dat de legitieme portie meteen moet worden uitbetaald. Kees zal kunnen bepalen dan Karel, net als de andere zonen, zal moeten wachten tot Loes is overleden.
Na het overlijden van Loes moeten de kinderen eerst inventariseren en orde op zaken stellen. Ook dan zal Karel nog enige tijd op betaling moeten wachten.
2) De verkrijging van Karel moet worden meegenomen in de aangifte erfbelasting.
Was de aangifte reeds gedaan, dan kunnen de erfgenamen een nadere aangifte indienen, waarbij zij aangeven dat hun verkrijging lager is geworden (en dus eventueel erfbelasting terug kunnen vragen) en de verkrijging van Karel vermelden, die daarna eventueel nog een aanslag erfbelasting kan verwachten.
Wilt u meer informatie over de legitieme portie? Neem dan contact met ons op. Wij staan u graag te woord.
